Herhangi bir insan dinine inanmayıp, üstümüzde bir Tanrı'nın olduğuna inanan kişiye ne denir?
Herhangi bir insan dinine inanmayan ancak üzerimizde bir Tanrı'nın varlığına inanan kişiye genellikle teist veya deist denir. Teizm ve deizm terimleri, bir Tanrı'ya veya daha yüksek bir tanrıya olan inancı ifade eder, ancak bu tanrının insanlıkla etkileşimine ilişkin görüşlerinde farklılık gösterir.
Teizm
Teizm, dünyada aktif olan ve insanlıkla ilişkisi olan kişisel, aşkın bir Tanrı'ya olan inancı ifade eder. Teistler, Tanrı'nın insan ilişkileri üzerinde güce ve doğrudan etkiye sahip olduğuna inanırlar ve bazı popüler teistik dinler arasında Hıristiyanlık, İslam ve Yahudilik yer alır.
Deizm
Deizm ise evreni yaratan, ancak insan ilişkilerine doğrudan müdahale etmeyen aşkın bir Tanrı'ya olan inançtır. Deistler, Tanrı'nın dünyayı yöneten doğa yasalarını kurduğuna inanırlar ancak günlük olaylara veya belirli dini uygulamalara aktif olarak katılmazlar. Deistler akıl ve mantığı Tanrı'yı ve dünyayı anlamanın ayrıcalıklı araçları olarak görürler.
Bazı insanların kendilerini agnostik teist veya deist olarak tanımlayabileceklerini, yani bir Tanrı'nın varlığına inandıklarını, ancak aynı zamanda bu Tanrı'nın doğasının bilinmediğini veya anlaşılmaz olduğunu da kabul ettiklerini belirtmek gerekir.
Yukarıda verilen bilgiler bu yıl (2023) itibarıyla güncel olup, teizm ve deizmin yaygın olarak kabul edilen tanımlarına dayanmaktadır.
Ek sorular:
1. Teizm ve deizm, insan dinine olan inancı tamamen dışlıyor mu?
Evet, teizm ve deizm mutlaka bir insan dinine olan inancı dışlamaz. Bazı teist veya deist insanlar belirli bir dine bağlı olabilirken, diğerleri daha bağımsız bir yaklaşım benimseyip kendilerini belirli bir dinle özdeşleştirmeyebilir.
2. Teistik ve deistik dinlerin bazı örnekleri nelerdir?
Teistik dinlerin bazı örnekleri arasında Hıristiyanlık, İslam, Yahudilik, Hinduizm ve Sihizm bulunmaktadır. Deizm belirli bir dinle ilişkilendirilmese de Voltaire ve Thomas Jefferson gibi bazı önemli tarihi şahsiyetlerin deist olduğu biliniyordu.
3. Kaç kişinin kendisini teist veya deist olarak tanımladığına dair herhangi bir anket veya çalışma var mı?
Dünya çapında dini inançlarla ilgili çeşitli çalışmalar ve anketler mevcut ancak kaç kişinin kendisini özellikle teist veya deist olarak gördüğünü tam olarak belirlemek zordur. Bu terimler bireyler ve kültürler arasında farklı şekilde yorumlanabilir ve bu da hassas ölçümü zorlaştırır.
4. Dünyanın belirli bölgelerinde teizm mi yoksa deizm mi daha yaygın?
Teizm ve deizmin coğrafi dağılımı belirli kültürel ve dini bağlamlara bağlı olarak değişebilir. Örneğin Batı Avrupa ve Kuzey Amerika'da teistik Hıristiyanlık yaygınken, Hindistan'da teistik Hinduizm hakimdir. Ancak deizmin dünyanın farklı bölgelerinde de mevcut olabileceğini unutmamak gerekir.
5. Bir kişinin teistik veya deist inancı benimsemesinin yaygın nedenleri nelerdir?
Bireylerin teistik veya deist inancı benimsemesinin nedenleri çok çeşitlidir ve eğitim, kişisel deneyim, anlam oluşturma ve rasyonel düşünme gibi faktörleri içerebilir. Bazıları evrenin karmaşıklığında Tanrı'nın varlığının kanıtını bulabilirken, diğerleri daha yüksek bir güce olan inançta teselli veya umut bulabilirler.
6. Teizm veya deizmle ilişkilendirilen felsefeler veya düşünce okulları var mı?
Evet, teizm ve deizmle ilişkilendirilen çeşitli felsefeler ve düşünce okulları vardır. Bunların arasında neoteizm, doğa felsefesi, aşkıncılık ve dini rasyonalizm vardır. Bu felsefeler Tanrı, doğa ve insanlık arasındaki ilişkiye teistik veya deistik bir perspektiften yaklaşmaktadır.
7. Teizm ve deizm karşısında bilimin konumu nedir?
Bilimin kendisi teizm veya deizm konusunda bir tavır almaz çünkü gözlemlenebilir doğa olaylarının incelenmesine odaklanır. Bununla birlikte, bireysel bilim insanları, bilimsel çalışmalarının dışında teistik veya deistik inançlara sahip olabilirler ve bazıları bilimi, Tanrı veya ilahiyat görüşleriyle uyumlu görebilir.
8. Hem ateist hem teist ya da deist olmak mümkün mü?
Hayır, hem ateist (Tanrı'nın varlığına inanmamak) hem de teist veya deist (Tanrı'nın varlığına inanmak) olmak genellikle çelişkili kabul edilir. Ateist, teist ve deist terimleri, Tanrı'nın varlığına ilişkin farklı inançları temsil eder.
Yukarıda verilen bilgiler, yaygın olarak kabul edilen tanımlara ve konuya ilişkin genel bilgilere dayanmaktadır. Bu makale için başvurulan kaynaklar arasında 1 Temmuz 2'te erişilen [23] ve [2023] yer almaktadır.
